Vằng tên khoa học là Jasminum subtriplinerve – đây là loài thực vật có hoa họ Oliu (Nhài Oleaceae). Cây mọc dưới dạng bụi nhỏ, mọc hoang ở bụi rào, bụi tre hoặc bám vào thân cây khác. Thường dễ bị nhầm lẫn với cây lá ngón (cây thuốc độc gây nguy hiểm chết người) vì có thân và cành khi bỏ hết lá đi rất giống lá ngón.
Đặc tính của chè vằng trong Y học
Theo Đông y, chè vằng có tính mát được sử dụng để thanh nhiệt, trừ độc, mát gan, giữ cho da dẻ mịn màng, ngăn ngừa mụn nhọt, kích thích ăn ngon, ngủ yên giấc. Với phụ nữ sau sinh chè vằng có tác dụng lợi sữa, kích sữa, chống khuẩn, kháng viêm, bế kinh, khí hư và giúp giảm cân hiệu quả.
Theo Y học hiện đại, trong chè vằng có 3 hợp chất chính đó là Flavonoid, Glycozit đắng và Ancaloid. Flavonoid ngăn chặn tình trạng oxy hóa, chống độc, bảo vệ chức năng gan, lợi tiểu. Glycozit đắng kích thích sự ngon miệng, cải thiện tiêu hóa ở mức độ vừa phải. Ancaloid có tác dụng hạ huyết áp, chống ưng thư, diệt khuẩn, diệt ký sinh trùng, tác dụng lên hệ thần kinh trung ương.
Các loại chè vằng
Có 3 loại chè vằng đó là:
- Chè vằng lá nhỏ (Vằng sẻ): Tốt nhất. Chè vằng sẻ được dùng nhiều để làm thuốc vì hàm lượng chất tốt có nhiều. Chè vằng sẻ có lá nhỏ, mỏng, phơi khô vẫn có màu xanh nhạt, thơm khi đun làm nước uống, nước có màu xanh nhạt
- Chè vằng lá to (Vằng trâu): Dùng được. Hàm lương chất thấp, thường không được ưu tiên sử dụng trong chữa trị bệnh. Chè vằng trâu có lá, thân to hơn, lá phơi khô có màu nâu, nước đun lên có màu nâu xẫm, không có mùi.
- Chè vằng núi: Không có tác dụng làm thuốc
Cách thức sử dụng chè vằng chủ yếu
- Phơi, sao khô lá, thân dùng làm trà vằng hoặc nước uống.
- Lá chè vằng tươi được cô đặc làm thành cao còn được gọi là cao chè vằng.
- Chiết xuất, tinh chế thành dạng viên nén với công nghệ hiện đại.
Uống chè vằng có tác dụng gì?
Trong Đông y, chè vằng vằng vị đắng hơi khó uống nhưng tính mát, có thể thanh nhiệt giải độc. Đặc biệt, chè vằng rất tốt cho phụ nữ sau sinh.
Các nghiên cứu về y học hiện đại cũng đã chỉ ra trong chè vằng có chứa Flavonoid, Glycozit đắng và Ancaloid, chính các thành phần này đã khiến chè vằng góp mặt trong nhiều loại thuốc chữa bệnh.
Với những người không có chuyên môn về y học vẫn có thể dùng chè vằng nếu nắm được 10 công dụng dưới đây của chè vằng.
1. Tác dụng giải khát, thanh nhiệt mùa hè
Người dân các tỉnh miền Trung, đặc biệt là Quảng Trị vẫn nấu nước chè vằng thay cho nước lọc để uống mỗi ngày. Có lẽ họ không quá quan tâm đến việc uống chè vằng có tác dụng gì mà chỉ xem chè vằng như một loại nước giải khát, thanh nhiệt trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt nơi đây. Điều này cũng tương tự như người ngoài Bắc thích uống nước lá vối hoặc lá chè xanh.
2. Tác dụng tiêu mỡ, giảm cân
Đối với chị em phụ nữ, từ lâu chè vằng đã trở thành “thần dược” giảm cân vô cùng hữu hiệu. Uống chè vằng thay cho nước lọc hàng ngày giúp duy trì cảm giác no bụng, bên cạnh đó lại thúc đẩy quá trình trao đổi chất và đốt cháy mỡ thừa. Phụ nữ sau sinh muốn nhanh lấy lại vóc dáng nên uống nước chè vằng nóng mỗi ngày.
3. Chữa mất ngủ, biếng ăn
Tác dụng của chè vằng trong việc chữa mất ngủ và chứng biếng ăn, ăn không ngon miệng chính là nhờ vào chất Glycozit đắng. Chất này tạo nên vị đắng khó uống của chè vằng, nhưng thật khó tin là nó lại kích thích vị giác của chúng ta, giúp các bữa ăn trở nên hấp dẫn hơn.
4. Dùng cho người cao huyết áp, xơ vữa động mạch
Chè vằng làm giảm áp lực máu vào thành mạch, chống oxy hóa và phòng xơ vữa động mạch. Cũng bởi vậy, nó được dùng để chữa bệnh cao huyết áp ở nhiều người bệnh, đặc biệt là ở người già.
5. Tác dụng hỗ trợ cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ, máu nhiễm mỡ, tiểu đường
Công dụng này xuất phát từ khả năng kích thích tiêu hóa và tiêu hủy mỡ thừa, giảm cân của chè vằng. Uống chè vằng mỗi ngày là cách đơn giản nhất để phòng ngừa những bệnh này.
6. Tác dụng lợi sữa, giúp phụ nữ sau sinh hồi phục nhanh hơn
Uống nước chè vằng ngay sau khi sinh con sẽ giúp sữa về nhanh hơn, nhiều hơn và đều hơn. Nếu mẹ nào sau sinh mà bị mất sữa, tắc sữa cũng có thể dùng chè vằng để khắc phục. Ngoài ra, chè vằng còn tạo ra những cơn co bóp tử cung, đẩy máu huyết trong tử cung ra ngoài, tránh hậu sản và rút ngắn thời gian hồi phục cho sản phụ.
